1. Giới thiệu chung về APEC
Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC), viết tắt từ tiếng Anh Asia-Pacific Economic Cooperation, là cơ chế hợp tác kinh tế hàng đầu của khu vực châu Á – Thái Bình Dương. APEC được thành lập với mục tiêu thúc đẩy tự do hóa thương mại và đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho môi trường kinh doanh, đồng thời hỗ trợ hợp tác kinh tế – kỹ thuật giữa các nền kinh tế thành viên nhằm hướng tới một khu vực phát triển năng động, gắn kết và bền vững.
Ý tưởng hình thành APEC được đề xuất lần đầu bởi Thủ tướng Úc Bob Hawke trong bài phát biểu tại Seoul ngày 31-01-1989. 10 tháng sau, ngày 6–7/11/1989, đại diện bộ trưởng của 12 nền kinh tế trong khu vực đã nhóm họp tại Canberra (Úc) và thống nhất thành lập diễn đàn này, đánh dấu bước khởi đầu cho một cơ chế hợp tác kinh tế quy mô và có tầm ảnh hưởng sâu rộng.
Chủ tịch nước Lương Cường và tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung tại hội nghị APEC 2025. (Ảnh: Báo nhân dân)
Từ khi hình thành đến nay, APEC luôn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy dòng chảy hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, cùng các hoạt động giao lưu và hợp tác doanh nghiệp giữa các nền kinh tế thành viên. Với định hướng xây dựng một cộng đồng kinh tế châu Á – Thái Bình Dương tự cường và thịnh vượng, APEC tiếp tục là nền tảng quan trọng cho sự phát triển và liên kết kinh tế trong khu vực.
2. Các thành viên APEC và quá trình mở rộng
APEC được thành lập với 12 nền kinh tế sáng lập và đã trải qua bốn lần mở rộng vào các năm 1991, 1993, 1994 và 1998. Đến nay, diễn đàn sở hữu 21 nền kinh tế thành viên với quy mô 2,8 tỷ dân, tổng GDP đạt khoảng 44.000 tỷ USD và kim ngạch thương mại 18,5 nghìn tỷ USD (năm 2014). Những con số này cho thấy APEC chiếm khoảng 39% dân số, 57% GDP và 47% tổng thương mại toàn cầu, khẳng định vai trò quan trọng của diễn đàn trong kinh tế thế giới.
Các nhóm thành viên APEC theo từng giai đoạn mở rộng gồm:
Thành viên sáng lập (11/1989): Úc, Brunei, Canada, Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, New Zealand, Philippines, Singapore, Thái Lan, Hoa Kỳ.
Gia nhập 11/1991: Trung Quốc, Hong Kong (Trung Quốc), Đài Loan (Trung Quốc).
Gia nhập 11/1993: Mexico, Papua New Guinea.
Gia nhập 11/1994: Chile.
Gia nhập 11/1998: Peru, Nga, Việt Nam.
Trong đó, các thành viên thuộc APEC được gọi là các nền kinh tế thành viên thay vì “nước thành viên”. Lý do là hợp tác trong APEC tập trung chủ yếu vào kinh tế và thương mại, nơi các thành viên tương tác với nhau như những thực thể kinh tế, chứ không phải những quốc gia có chủ quyền. Điều này giúp APEC vận hành linh hoạt hơn, phù hợp với mục tiêu thúc đẩy liên kết và hợp tác kinh tế khu vực.
3. Lý do APEC tạm ngừng kết nạp thành viên mới từ năm 1998
Tại Hội nghị cấp cao APEC lần thứ 5 vào tháng 11/1997 tại Vancouver (Canada), các nền kinh tế thành viên thống nhất sẽ bổ sung thêm ba thành viên vào năm 1998, trong đó có Peru, Nga và Việt Nam. Đồng thời, APEC cũng quyết định tạm ngừng kết nạp thành viên mới trong vòng 10 năm. Nguyên nhân được đưa ra là APEC không muốn việc kết nạp mới ảnh hưởng đến mục tiêu "hội nhập khu vực và các nền kinh tế mở".
Đến Hội nghị cấp cao APEC lần thứ 15 năm 2007 tại Sydney (Úc), các thành viên tiếp tục gia hạn việc tạm dừng mở rộng cho đến năm 2010. Tính đến nay, quy định tạm ngừng kết nạp thành viên mới vẫn được duy trì. Mặc dù nhiều nền kinh tế như Ấn Độ, Colombia, Brazil, Lào, Campuchia, Mông Cổ hay Ecuador đã bày tỏ mong muốn gia nhập, APEC vẫn giữ nguyên quyết định nhằm đảm bảo sự ổn định và hiệu quả của hợp tác nội khối.
4. APEC 2027 – Cột mốc quan trọng của Việt Nam và Phú Quốc
Tiếp nối hai kỳ APEC thành công tại Hà Nội (2006) và Đà Nẵng (2017), Việt Nam sẽ tổ chức sự kiện lần thứ ba vào năm 2027, với địa điểm là Phú Quốc. Trong bối cảnh Phú Quốc không ngừng mở rộng về hạ tầng, nâng cấp các công trình và thu hút nhiều dự án lớn, việc đăng cai APEC 2027 mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng.
Phú Quốc sẵn sàng cho vai trò chủ nhà với loạt công trình trọng điểm mới
Sự kiện không chỉ là cơ hội để quảng bá hình ảnh Việt Nam hiện đại và hội nhập sâu rộng, mà còn hứa hẹn tạo động lực phát triển mới cho Phú Quốc. APEC 2027 được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng du lịch, mở rộng hợp tác quốc tế, thu hút nguồn vốn đầu tư chất lượng và đưa Phú Quốc tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành trung tâm dịch vụ, thương mại và nghỉ dưỡng tầm khu vực. Đây cũng là minh chứng cho vị thế ngày càng vững mạnh của Việt Nam trên bản đồ hợp tác quốc tế.